Jestem trenerem, który prowadzi dużo szkoleń. Niemalże każde szkolenie projektuje sam. Uwielbiam ten moment, kiedy początkowo pusta mapa myśli zaczyna się zapełniać pomysłami. Powstają nowe ćwiczenia, zadania dla uczestników i punkty na mapie, które oznaczają przekazanie nowej wiedzy. Projektując szkolenie dążę do tego, aby było ono maksymalnie angażujące uczestników. Jednym z wyzwań jakie się wtedy pojawia jest szukanie odpowiedzi na pytanie „jak atrakcyjnie przekazać część wykładową?”. Z pomocą przychodzą techniki retoryczne. Poniżej kilka moich ulubionych.
STORY TELLING CZYLI SZTUKA NARRACJI
Narracja to krótkie opowiadanie lub historia z życia wpleciona w tekst prezentacji. Wspiera budowanie zaangażowania słuchaczy i koncentruje uwagę na prezenterze. Co trzeba wiedzieć aby użyć techniki narracji?
- Posługujemy się narracją, aby wykorzystać schemat myślowy: wydarzyło się =prawda.
- Co oznacza, że historia musi być prawdziwa i prowadzić do wniosków.
A nawet dalej – to prezenter sam powinien opowiedzieć jakie sam
dostrzega wnioski z przytoczonej
historii - Narracja – aby była zrozumiana – powinna koncentrować się na jednym konkretnym wydarzeniu – zbyt wiele wątków spowoduje spadek koncentracji słuchaczy
- Aby połączyć opowiedzianą historię z prezentacją możesz użyć schematu narracji problem – pomysł – rozwiązanie i tym tokiem myślenia poprowadzić dalszą część prezentacji: problem – nasz produkt – rozwiązanie
- Narracja ma na celu dotknąć trzech poziomów słuchania – wyobraźni (słuchacze są z nami w historii), myśli (koncentrują się na szukaniu dalszego ciągu) i emocji (współodczuwają)
METAFORA
W skrócie – metafora to sposób mówienia o danej rzeczy za pomocą terminów pochodzących z innej dziedziny. To sposób na przykucie uwagi słuchaczy w błyskotliwy sposób. To gra słów, która raz użyta może zostać zapamiętana na długi czas. Co trzeba wiedzieć aby świadomie posłużyć się metaforą?
- Trzymaj się raz wybranej narracji. „Stanęliśmy nad przepaścią
i zrobiliśmy wreszcie pierwszy krok!” powiedziała raz pewna posłanka. Z pewnością chciała uzyskać inny efekt - Zrozum sens obrazu jaki chcesz „wyświetlić” swoim słuchaczom. Sprawdź – jak sam rozumiesz cytat i jak inni go mogą zrozumieć („Chciałbym, aby Warszawa była jak wielka czarna dziura” rzekł raz polityk”)
- Czerp z różnych dziedzin – mówiąc do branży medycznej możesz pokusić się o metaforę z ich dziedziny lub sięgnąć np. do fizyki
- i sztuki. Zaskakuj by być zapamiętany
CYTAT
Technika polega na przywołaniu czyichś wypowiedzi w celu wzmocnienia własnego przekazu lub skoncentrowania uwagi słuchaczy. Jej stosowania pomaga zyskać wiarygodność, stanowi urozmaicenie wypowiedzi, oraz pomaga budować autorytet prowadzącego. O czym warto pamiętać stosując technikę cytatu?
- Szukaj nowych cytatów – zaskakuj zamiast powtarzać znane fragmenty wypowiedzi
- Pomyśl o celu – zastanów się jakich i czyich tematów warto unikać, aby nie wzbudzić niepotrzebnych kontrowersji
- Cytat możesz zapowiedzieć (intencją jego zastosowania, krótką historią i cytowanym)
- Cytat połącz z swoim wystąpieniem – pokaż ciąg logiczny
- Cytuj oszczędnie – cytat jest jak ostra przyprawa – jej nadmiar może być zgubny
ŁAŃCUCH
To technika budowania napięcia poprzez łączenie ze sobą różnych argumentacji – aby doprowadzić do spójnego wniosku. Przykład: ks. Józef Tischner w „Etyce Solidarności” twierdził: „Umiejętność rządzenia ludźmi to przede wszystkim umiejętność perswazji. Aby rządzić, trzeba argumentować, aby argumentować trzeba posługiwać się rozumem, a posługując się rozumem – trzeba wiedzieć, z kim ma się do czynienia”.
Ta trudna technika wspiera skupienie słuchaczy na prowadzącym – buduje ciekawość, chęć słuchania dalej.
O czym warto pamiętać stosując technikę łańcuchów?
Nie łącz elementów wykluczających się, Wywód ma być lekki i spójny logicznie- Jeśli zapomnisz choćby jednego elementu – łańcuch się przerwie i cała konstrukcja straci sens.
- Zwróć uwagę, że łańcuchy możesz do zapowiadania treści prezentacji, lub do podsumowania tego, co już zaprezentowałeś
POWTARZANIE (ANAFORA)
To technika budowania całego wystąpienia w oparciu o jedną – powtarzaną tezę lub argument. Steve Jobs prezentując MacBooka Air powtarzał wielokrotnie: „to najcieńszy notebook na świecie”. Ten koronny argument pojawiał się na slajdach i retoryce wypowiedzi. Stosując technikę anafory zwiększasz szansę zapamiętania danego argumentu, czynisz swój tekst powszechnym i podkreślasz wagę swojej tezy lub argumentu. O czym pamiętać swosując anaforę?
- Podkreśl główną – przekonywującą myśl, wybierz najbardziej istotną i najłatwiejszą do zapamiętania
- Możesz delikatnie zmieniać powtarzane słowa lub powtarzać tekst słowo w słowo
- Stosuj ją w najważniejszych momentach prezentacji – z pewnością nie co minutę
KONTRAST
Dwa przeciwległe światy, czarny-biały, chaos-spokój, dobro-zło. Technika polegająca na zestawieniu przeciwieństw. Jest kilka schematów budowania kontrastu: wada-zaleta, większość-mniejszość, słowo-czym, małe-duże itd. O czym warto pamiętać stosując technikę kontrastu?
- Zestawiaj cechy w odpowiedniej kolejności. Przykład: sprytny sprzedawca nieruchomości najpierw pokaże klientowi ofertę pięknego, drogiego mieszkania, potem pokaże tanie i mało atrakcyjne mieszkanie. Na końcu pokaże docelową ofertą wskazując na połączenie dwóch – kontrastowych cech: atrakcyjności i niskiej ceny
- Pamiętaj, aby używać języka faktów, a nie opinii, ocen i przekonań.
- Doprowadź do jednoznacznych wniosków – wspólnych dla wszystkich słuchaczy
HIPERBOLA
To technika używania przesadzonych, przerysowanych argumentów. To sposób na dobitne i jednoznaczne opisanie sytuacji (np. zamiast „ona wylała dużo łez” można użyć hiperboli: „ona wylała morze łez”). Celowo wyolbrzymiamy jeden kontekst – to jak pogrubienie czcionki.
O czym pamiętają stosują hiperbolę?
- Jak każde inne przerysowanie – hiperbola jest mało wiarygodna (chyba, że opiera się na statystyce). Jej stosowanie – oszczędne – przyciąga uwagę. Nadmierne – męczy słuchaczy
- Może być użyta z ironią („jak to dobrze, ze mamusia nas odwiedziła…”)
- Ma podkreślać największe atuty produktu – może być powtórzona kilkukrotnie może stać się motywem przewodnim wystąpienia (jak w reklamie środka do czyszczenia, który „zabija bakteria – na śmierć”)
Zapewniam, że to tylko wybrane techniki retoryczne i zachęcam do szukania kolejnych. Mam doświadczenia, że umiejętne wykorzystywanie technik retorycznych może zwiększyć atrakcyjność przekazu. Na zakończenie jeszcze jedna ciekawostka tym razem w formie filmu (kliknij w poniższe zdjęcie lub TUTAJ):
Źródło: M. Stączek; Sztuka prowadzenia prezentacji. ABC Retoryki
