68. E-learning – jak się za to zabrać?

W poprzednim moim wpisie obiecałem, że tym razem będzie o tworzeniu treści e-leraningowych. Chcąc dotrzymać słowa, przygotowałem dla Was kilka podstawowych informacji o zasadach tworzenia e-szkoleń.

Kilka słów wstępu…

E-szkolenie, e-learning i nawet idąc krok dalej nauczanie mieszane, hybrydowe, czyli blended learning, to coś co w ostatnim czasie nabiera na znaczeniu. Jestem przekonany, że nie jest to chwilowy kaprys rynku a stały, rosnący w siłę trend traktujący e-szkolenia jako skuteczne narzędzie edukacyjne. Przygotowując i projektując szkolenia dla organizacji coraz częściej spotykam się z oczekiwaniem łączenia tradycyjnego szkolenia z samodzielnymi aktywnościami uczestników przed w trakcie i po szkoleniu.  Bardzo często te aktywności nie mają koncentrować się tylko na wsparciu wdrożenia nowych umiejętności zdobywanych na sali szkoleniowej, ale i mają wyposażać uczestników w dodatkową wiedzę i skłaniać do samodzielnego jej praktykowania bez konieczności organizowania tradycyjnego szkolenia.

W tym miejscu warto na chwilę sięgnąć do historii, bo kształcenie na odległość w rzeczywistości nie jest niczym nowym. Dziesiąt lat temu były dostępne korespondencyjne kursy wszelkiej maści. Do dziś pamiętam jak jedna znajoma kończyła korespondencyjny kurs „tresury psa” – czy coś podobnego. Dawniej polegało to na wymianie korespondencji pomiędzy „uczeniem,” a „nauczycielem” (firmą, instytucją świadczącą taką usługę). W miarę rozwoju technologicznego takie kursy były wzbogacane o kasety magnetofonowe, kasety VHS – mój syn pewnie będzie takie wynalazki znał tylko z opowieści. Ogromny postęp technologiczny ostatnich dziesięcioleci w znacznym stopniu ułatwił dostęp – jak go nie zrewolucjonizował – do treści przekazywanych zdalnie. Patrząc na rynek szkoleniowy coraz więcej widzę webinarów, szkoleń e-learningowych, edukacyjnych materiałów wideo itp. Zresztą sami jako Grupa SET idziemy tym nurtem coraz częściej organizując webinary i pracując nad nowymi produktami mocno opartymi na nowoczesnych technologiach i uczeniu na odległość.

O czym zatem warto pamiętać przygotowując się do napisania e-szkolenia?

Efektywność e-szkoleń w znacznym stopniu uwarunkowana jest tym czy zostały one prawidłowo zaprojektowane. Podobnie jest również w tradycyjnych szkoleniach w projektowaniu których wykorzystujemy sprawdzone i znane zasady uczenia ludzi dorosłych. Mówiąc o projektowaniu e-szkoleń nie sposób nie wymienić trzech kluczowych poziomów, na które warto zwrócić uwagę projektując e-kurs:

• Poziom poznawczy. W e-szkoleniach to działanie, które sprawia, że odczuwa się potrzebę poznania i nabycia nowej wiedzy i umiejętności.
• Poziom oddziaływania – nastawienie, postawa, emocje, odczucia, czyli działania motywujące uczestnika do kontynuowania nauki.
• Poziom psychomotoryczny – zawartość wywołująca akcje i działania ruchowe uczestnika
  e-szkolenia.

Oprócz tych poziomów warto pamiętać o 10 kluczowych zasadach projektowania szkoleń e-learningowych:

1. Opowiadaj właściwie dobrane, sugestywne historie – chodzi o oddziaływanie na wyobraźnię za pomocą wszystkich elementów e-szkolenia, wspieranie w samodzielnym wyciąganiu wniosków; przedstawianie przykładów (analizy przypadków), posługiwanie się scenkami, filmami.
2. Umożliwiaj uczenie się przez zabawę – Wzmacnianie zainteresowania treścią i przezwyciężanie jej monotonii, działania indywidualne lub grupowe; posługiwanie się grami i quizami, zespołowe zadania ,które są koordynowane na forum lub czacie.
3. Pozwól eksperymentować i uczyć się na błędach – wykorzystuj elementy interaktywne pozwalające na samodzielne eksperymentowanie i uczenie się na własnych błędach. Można powiedzieć – stwórz okazję do doświadczania w bezpiecznych warunkach. Zachęcaj do testowania nabywanych umiejętności w praktyce np pomiędzy poszczególnymi e-lekcjami.
4. Właściwie dobieraj obrazy i elementy multimedialne – multimedia powinny wspierać proces uczenia a nie go dominować. Tu jest podobnie jak z prezentacją w Power Point na tradycyjnym szkoleniu. Ma ona ułatwiać a nie przytłaczać szkolenie. Za dużo multimedialnych fajerwerków nie sprzyja nauce.
5. Otocz osobę szkoloną opieką – ważne jest zarówno wsparcie techniczne jak i merytoryczne związane z treściami szkolenia. Warto uczestnikom zapewnić dostęp do konsultanta merytorycznego na wcześniej bardzo jasno określonych zasadach: forma kontaktu, częstotliwość, czas na udzielenie odpowiedzi itp.
6. Daj możliwość uczenia się w grupie – tak da się to zrobić w e-szkoleniach. Masz dostępne czaty, wirtualne sale szkoleniowe, fora dyskusyjne. Idąc krok dalej, zastanów się czy formuła blended learning nie będzie bardziej odpowiednia do celów szkoleniowych jakie masz zrealizować.
7. Skoncentruj się na tym, co istotne – minimalizacja przekazu. Dajesz to, co najważniejsze bez niepotrzebnej otoczki i zamglenia. Materiały dodatkowe przekazuj, np. W formie e-booków.
8. Daj czas na samodzielne poznanie i zrozumienie – sama struktura e-szkolenia powinna dawać czas na refleksję i przemyślenia. Chodzi o czas na zastanowienie się i pracę własną. Warto zadbać o np. odpowiedni odstęp pomiędzy poszczególnymi lekcjami w ramach jednego kursu.
9. Zaraź osobę szkoloną swoją pasją – zadbaj o taką strukturę, która będzie żywym przekazem w interesującej formie.
10. Spraw by osoba szkolona nigdy nie przestała się uczyć – mówiąc po trenersku… wsparcie wdrożenia w praktyce. Sam kurs to nie wszystko. Plan dalszego kształcenia powinien być elementem e-szkolenia, który będzie zachęcał do kontynuowania nauki: dostęp do wiedzy eksperckiej, czat, forum wymiany doświadczeń itp. ^[1]

Oczywiście to tylko podstawowe i bardzo ogólnie opisane zasady projektowania szkoleń e-learningiowych. Dostępnych jest sporo modeli, którymi warto się zainteresować chcąc poważnie zająć się projektowaniem e-szkoleń. Piszę tu o takich modelach jak ISD – Instructional Sysyem Design, czy model ADDIE (Analyze, Design, Development, Implementation, Evaluation).

Na zakończenie warto podkreślić, że projektowanie szkolenia e-learningowego to złożony proces. Często mówi się, że jest to praca zespołowa wymagająca zaangażowania eksperta z obszaru merytorycznego z projektantem e-szkoleń (Instructional System Designer) i zespołem tzw. Wsparcia technicznego (np. grafik, programista).

Dla tych, co chcą wzbogacić swoją wiedzę w obszarze szkoleń e-learningowych, gorąco polecam książkę Przewodnik po e-learningu.

^[1] M. Hyla, Przewodnik po e-learningu [w:] A. Orczykowska, Proces budowy treści szkoleń e-learningowych.