Zaczynając swoją przygodę z trenerstwem myślałem sobie „Fajnie być trenerem… wyjdzie na salę, powiesi kilka flipów na ścianę, powie jakieś tam pitu…pitu…, zrobi energetyzera i do domu! A ja męczę się z tymi celami sprzedażowymi, presją, limitami itp. Fajna ta robota tych trenerów”.
Czas pokazał, że jest zupełnie inaczej i możemy mówić o przynajmniej kilku perspektywach trenerskich, których najczęściej przeciętny uczestnik szkolenie nie widzi. Im trener ma więcej perspektyw, tym sprawniej się pomiędzy nimi porusza i jest efektywniejszy.
Jakie to perspektywy?
Perspektywa 1 – Obraz ogólny:
W tej perspektywie mówimy o ogólnym spojrzeniu na większość elementów które są ważne dla trenera. Bezpieczeństwo, zanurzenie w doświadczeniu, trening. Jest też wiedza o czymś takim jak pole i rzeczywistość ale umiejętność nawigowania po nich nie jest jeszcze wystarczająco rozwinięta. W tej perspektywie wiem, że jest Cykl Kolba, Model Dynamicznej Nauki, INTRO itp. Można powiedzieć, że mam zdjęcie lotnicze pracy trenera. Duży obszar mało szczegółów. Pozwala mi to na spojrzenie z lotu ptaka bez możliwości sprawnego poruszania się w detalach. Nie mniej to spojrzenie jest niezwykle ważne bo ułatwia przyglądanie się kolejnym perspektywom z poziomu szczegółów i większym zrozumieniem.
Perspektywa 2 – Trener konsultant-projektant szkoleń:
Dlaczego tą perspektywę podaję jako drugą? Bo chcąc być samodzielnym trenerem powinienem doskonale ją znać. Bez tego trudno mi będzie samodzielnie zaprojektować szkolenie. Będę skazany na odtwarzania konspektów napisanych przez innych trenerów albo będę tworzył jakieś gnioty.
Perspektywa trenera konsultanta-projektanta szkoleń to nic innego jak umiejętność: zbadania potrzeb rozwojowych, zaprojektowania szkolenia, projektu szkoleniowego lub procesu rozwojowego, napisania dobrego konspektu trenera – dla siebie i dla innych trenerów, oraz umiejętność zmierzenia efektywności szkolenia zgodnie z modelem np. D. Kirkpatricka.
To cała ciężka robota, którą wykonują trenerzy zanim staną na sali szkoleniowej i zaczną pracować z grupą. Ta perspektywa przez jednych jest znienawidzona a przez innych kochana. Z mojej perspektywy chyba nie ma nic fajniejszego niż napisanie szkolenia, poprowadzenie
i obserwowanie pozytywnych reakcji. A jak na pozytywnej reakcji się nie kończy tylko przekłada na wiedzę, umiejętności i zachowania uczestników to jest to najlepsza nagroda dla trenera.
Perspektywa 3 – Trener praktyk:
To już ten moment w którym stoisz na sali, pracujesz z grupą i wykorzystujesz kluczowe umiejętności trenerskie takie jak stawianie wyzwań, wspieranie, odzwierciedlanie, aktywne słuchanie. Potrafisz poprowadzić grupę do realizacji celów szkoleniowych. Wiesz jak pracować z flipem, jak wykorzystać przestrzeń na sali szkoleniowej, jak pracować na forum, jak udzielać dobrą informację zwrotną. Innymi słowy jesteś sprawnym rzemieślnikiem… jednak jeszcze nie artystą J bo do tego potrzebujesz jeszcze kilku perspektyw.
Perspektywa 4 – Trener zarządzający procesem grupowym:
Można powiedzieć, że w tej perspektywie podnosimy poprzeczkę. Rozumiesz proces grupowy i jego wpływ na przebieg szkolenia, wiesz kiedy katalizować a kiedy blokować proces. Wiesz jak kwestie interpersonalne i intrapsychiczne mogą wpływać na efektywność szkoleń, które realizujesz. Potrafisz nazwać kluczowe potrzeby uczestników w poszczególnych fazach procesu grupowego oraz potrafisz odpowiednio na nie reagować. To moment w którym pracujesz z poziomu perspektywy trenera, grupy jak i uczestnika. W tej perspektywie jako trener ogarniasz już więcej niż tylko swój program szkolenia.
Perspektywa 5 – Trener w obliczu sytuacji trudnej:
Czasami tak jest, że koniecznym staje się tak zwane radzenie sobie z sytuacjami trudnymi. Niektóre sytuacje trudne wynikają z błędnej konstrukcji szkolenia – dlatego ważna jest perspektywa 2. Są też takie, które są związane z zachodzącym procesem grupowym o którym mowa w perspektywie 4. Jest też kilka innych przyczyna ale dziś nie o tym…
Będąc trenerem sprawnie poruszającym się w obrębie tej perspektywy wiesz czym jest sytuacja trudna, czym jest opór oraz jakie mogą być jego źródła. Wiesz na jakich poziomach możesz interweniować oraz czym jest drabinka interwencji trenerskich. Potrafisz podjąć trafną decyzję czy, kiedy i jak interweniować na sali gdy pojawia się „sytuacja trudna”. Warto abyś w tej perspektywie sprawnie poruszał się nie tylko w obszarze reakcji ale i też prewencji sytuacji trudnych, która zaczyna się już na etapie projektowania szkolenia.
Perspektywa 6 – Trener inspirator do zmiany:
To już ostatnia perspektywa o której chcę napisać.
W tej perspektywie wykorzystujesz nie tylko umiejętności trenerskie ale i coachingowe. Wspierasz uczestników w samodzielnym wyznaczaniu celów, sprawdzaniu czy te cele są ekologiczne, spójne z wartościami. Ułatwiasz przyjrzenie się zasobom jak i wpierasz poszukiwanie możliwych ścieżek rozwoju i stworzenie planu działania. Wiesz, że praca rozwojowa to nie tylko praca z grupą ale i też praca w relacji indywidualnej. Znasz i potrafisz wykorzystać podstawowe techniki coachingowe w pracy z grupą jak i w pracy w relacji indywidualnej. UWAGA! Nie jesteś jeszcze coachem! – chyba, że wcześniej rozwinąłeś tą kompetencję.
