Zastanawiałeś się kiedyś nad tym, jakim trzeba być człowiekiem, by lubić pracę trenera?
Gdybyśmy mieli spojrzeć na pracę trenera z perspektywy czynności, jakie wykonujemy, to mamy:
- Dzielenie się wiedzą – stąd priorytet łączenia wiedzy i umiejętności merytorycznych z kompetencjami trenerskimi;
- Korzystanie z różnych metod edukacyjnych – od tradycyjnego transferu wiedzy, przez gry i ćwiczenia, po moderowanie dyskusji, facylitacje i elementy coachingu zespołowego;
- „Bycie na środku” – czyli świadoma praca głosem, dbanie o sposób poruszania się, ruch sceniczny.
Do tego zestawu dołożyć powinniśmy całą masę różnych zmiennych, zachowań, kompetencji, które zbliżają człowieka do bycia efektywnym, miłym dla oka i ucha trenerem.
Jak to jest zatem, że część z nas dobrze się czuje w tej roli, a część nie? Jak to jest, że nie wszyscy trenerzy realizują swoje cele, odnoszą swoje zaplanowane sukcesy?
Odkryłem ostatnio narzędzie, które przybliżyło mnie do odpowiedzi na te pytania. Sprawdźmy zatem, jak teoria odporności psychicznej łączy się z pracą trenera.
Czym jest odporność psychiczna?
Sama teoria pojawiła się w świecie sportu w latach osiemdziesiątych XX wieku. Przez wiele lat była rozwijana, badana. Ewoluowała od rezyliencji i twardości by stać się pewnego rodzaju opisem cech osobowości, które w dużym stopniu determinują to, na ile skutecznie radzimy sobie z wyzwaniami, stresorami i presją, niezależnie od okoliczności.
Odporność psychiczna – to cztery główne składowe, każda z tych składowych jest dodatkowo złożona.
Odporność można mierzyć i rozwijać.
A i jeszcze bardzo ważne – wbrew pozorom przeciwieństwem odporności psychicznej nie jest słabość psychiczna, lecz wrażliwość. I zarówno wysoka odporność, jak i wrażliwość – mają swoje zalety i wady.
Już sama teoria jest ciekawa, więc jeśli chcesz poczytać więcej – odsyłam Cię przede wszystkim do książki: Odporność psychiczna. Strategie i narzędzia rozwoju D. Stycharczyk, P. Clough, GWP 2017.
Jak obszary odporności psychicznej – według mojej subiektywnej oceny – łączą się z pracą trenera:
PEWNOŚĆ SIEBIE
Mamy tutaj dwa podobszary: pewność siebie w relacjach interpersonalnych i wiara we własne umiejętności.
Trenerzy osiągający wysokie wyniki w pierwszym obszarze, lepiej znoszą konfrontacje i krytykę, są bardziej asertywni, bronią swoich praw i swoich racji. Dobrze się czują z dyrektywnością.
Do czego potrzebna jest trenerowi wiara we własne umiejętności? Do dzielenia się nimi. Do pewności, że jako trener jestem w dobrym miejscu, że wiem i umiem na tyle dużo, że mogę się tym dzielić.
W mojej subiektywnej ocenie – wysoki wynik odporności w tych obszarach pozwala czuć się bardziej komfortowo w roli trenera.
ZAANGAŻOWANIE
Dwa podobszary tutaj to: wyznaczanie celów i realizacja zadań.
To są wskaźniki, które wspierają rozwój trenera jako przedsiębiorcy. Jeśli potrafię nie tylko prawidłowo określić swoje cele, ale mam też wystarczająco dużo determinacji, systematyczności i koncentracji by je osiągać – łatwiej będzie mi budować swoją markę osobistą, łatwiej będzie mi dbać o rozwój mojego trenerskiego biznesu, będę bardziej efektywnie pracować.
WYZWANIA
Wyzwania w kontekście odporności psychicznej to sposób, w jaki reagujemy na zmiany i nowe doświadczenia oraz sposób, w jaki podchodzimy do wyników swojej pracy.
Pierwszy obszar mówi, w jaki sposób trener się rozwija czy próbuje nowych metod, eksperymentuje i rozwija się. Jak patrzę na trenerów, którzy są dla mnie inspiracją, widzę osoby, które zdecydowanie stawiają na rozwój.
Drugi obszar ma wpływ na komfort pracy w roli trenera. Nie wszystkie szkolenia są udane. Jeżeli trener doznaje porażki na sali szkoleniowej – to albo ją rozpamiętuje, zniechęca się do dalszej pracy, albo – uczy się na własnych błędach, podejmuje kolejne próby, sprawdza się.
KONTROLA
Jak rozumieć kontrolę w pracy trenera?
Po pierwsze – jako zdolność do kontrolowania emocji. Tu jesteśmy blisko teorii inteligencji emocjonalnej. To świadomość odczuwanych emocji, to zdolność do ujawniania tych emocji, które chcemy pokazać. To także rozumienie emocji innych. W moim odczuciu – umiejętności przydatne zwłaszcza w kontekście reagowania na trudne sytuacje.
Drugi obszar to poczucie wpływu na własne życie. To obszar, który – podobnie jak zaangażowanie – pokazuje, w jaki sposób trener funkcjonuje w ogóle, nie tylko prowadząc szkolenie. To sposób funkcjonowania człowieka, sposób podejmowania decyzji (lub unikania podejmowania ich)
To także obszar, który „uruchamia się” przed wejściem na salę szkoleniową. To także poczucie wiary w siebie i poczucie, że to ja mam wpływ – także na to, co się zadzieje podczas szkolenia.
Cztery wskaźniki, które opisałem – to składowe prowadzące do ogólnej oceny odporności psychicznej. To zaledwie wierzchołek góry lodowej, jaką jest odporność psychiczna.
Na koniec jeszcze dwie ważne informacje:
– odporność psychiczną można mierzyć. Służy do tego kwestionariusz MTQ48, który w połączeniu z profesjonalną informacją zwrotną nie tylko pokazuje, jak jest teraz. Ta informacja może stanowić pierwszy krok do dalszego rozwoju.
– odporność psychiczna się zmienia, co oznacza, że możemy obserwować jej spadki i możemy nad nią pracować. Da się ją rozwijać.
Chcesz poznać, jak jest z Twoją odpornością psychiczną? Napisz do mnie.
O Autorze: Adam Hanczyn
Trener i coach. Od 10 lat zajmuje się szkoleniami. Lubi doświadczać: od sportu (uprawia żeglarstwo, biega, trenował wspinaczkę), przez muzykę (w wieku 30 lat postanowił samodzielnie nauczyć się grać na gitarze) do szkoleń (projektuje własne narzędzia rozwojowe). Jest licencjonowanym konsultantem kwestionariusza MTQ48.