W poprzednim moim wpisie obiecałem, że tym razem będzie o tworzeniu treści e-leraningowych. Chcąc dotrzymać słowa, przygotowałem dla Was kilka podstawowych informacji o zasadach tworzenia e-szkoleń.
Kilka słów wstępu…
E-szkolenie, e-learning i nawet idąc krok dalej nauczanie mieszane, hybrydowe, czyli blended learning, to coś co w ostatnim czasie nabiera na znaczeniu. Jestem przekonany, że nie jest to chwilowy kaprys rynku a stały, rosnący w siłę trend traktujący e-szkolenia jako skuteczne narzędzie edukacyjne. Przygotowując i projektując szkolenia dla organizacji coraz częściej spotykam się z oczekiwaniem łączenia tradycyjnego szkolenia z samodzielnymi aktywnościami uczestników przed w trakcie i po szkoleniu. Bardzo często te aktywności nie mają koncentrować się tylko na wsparciu wdrożenia nowych umiejętności zdobywanych na sali szkoleniowej, ale i mają wyposażać uczestników w dodatkową wiedzę i skłaniać do samodzielnego jej praktykowania bez konieczności organizowania tradycyjnego szkolenia.
W tym miejscu warto na chwilę sięgnąć do historii, bo kształcenie na odległość w rzeczywistości nie jest niczym nowym. Dziesiąt lat temu były dostępne korespondencyjne kursy wszelkiej maści. Do dziś pamiętam jak jedna znajoma kończyła korespondencyjny kurs „tresury psa” – czy coś podobnego. Dawniej polegało to na wymianie korespondencji pomiędzy „uczeniem,” a „nauczycielem” (firmą, instytucją świadczącą taką usługę). W miarę rozwoju technologicznego takie kursy były wzbogacane o kasety magnetofonowe, kasety VHS – mój syn pewnie będzie takie wynalazki znał tylko z opowieści. Ogromny postęp technologiczny ostatnich dziesięcioleci w znacznym stopniu ułatwił dostęp – jak go nie zrewolucjonizował – do treści przekazywanych zdalnie. Patrząc na rynek szkoleniowy coraz więcej widzę webinarów, szkoleń e-learningowych, edukacyjnych materiałów wideo itp. Zresztą sami jako Grupa SET idziemy tym nurtem coraz częściej organizując webinary i pracując nad nowymi produktami mocno opartymi na nowoczesnych technologiach i uczeniu na odległość.
O czym zatem warto pamiętać przygotowując się do napisania e-szkolenia?
Efektywność e-szkoleń w znacznym stopniu uwarunkowana jest tym czy zostały one prawidłowo zaprojektowane. Podobnie jest również w tradycyjnych szkoleniach w projektowaniu których wykorzystujemy sprawdzone i znane zasady uczenia ludzi dorosłych. Mówiąc o projektowaniu e-szkoleń nie sposób nie wymienić trzech kluczowych poziomów, na które warto zwrócić uwagę projektując e-kurs:
- Poziom poznawczy. W e-szkoleniach to działanie, które sprawia, że odczuwa się potrzebę poznania i nabycia nowej wiedzy i umiejętności.
- Poziom oddziaływania – nastawienie, postawa, emocje, odczucia, czyli działania motywujące uczestnika do kontynuowania nauki.
- Poziom psychomotoryczny – zawartość wywołująca akcje i działania ruchowe uczestnika
e-szkolenia.
Oprócz tych poziomów warto pamiętać o 10 kluczowych zasadach projektowania szkoleń e-learningowych:
- Opowiadaj właściwie dobrane, sugestywne historie – chodzi o oddziaływanie na wyobraźnię za pomocą wszystkich elementów e-szkolenia, wspieranie w samodzielnym wyciąganiu wniosków; przedstawianie przykładów (analizy przypadków), posługiwanie się scenkami, filmami.
- Umożliwiaj uczenie się przez zabawę – Wzmacnianie zainteresowania treścią i przezwyciężanie jej monotonii, działania indywidualne lub grupowe; posługiwanie się grami i quizami, zespołowe zadania ,które są koordynowane na forum lub czacie.
- Pozwól eksperymentować i uczyć się na błędach – wykorzystuj elementy interaktywne pozwalające na samodzielne eksperymentowanie i uczenie się na własnych błędach. Można powiedzieć – stwórz okazję do doświadczania w bezpiecznych warunkach. Zachęcaj do testowania nabywanych umiejętności w praktyce np pomiędzy poszczególnymi e-lekcjami.
- Właściwie dobieraj obrazy i elementy multimedialne – multimedia powinny wspierać proces uczenia a nie go dominować. Tu jest podobnie jak z prezentacją w Power Point na tradycyjnym szkoleniu. Ma ona ułatwiać a nie przytłaczać szkolenie. Za dużo multimedialnych fajerwerków nie sprzyja nauce.
- Otocz osobę szkoloną opieką – ważne jest zarówno wsparcie techniczne jak i merytoryczne związane z treściami szkolenia. Warto uczestnikom zapewnić dostęp do konsultanta merytorycznego na wcześniej bardzo jasno określonych zasadach: forma kontaktu, częstotliwość, czas na udzielenie odpowiedzi itp.
- Daj możliwość uczenia się w grupie – tak da się to zrobić w e-szkoleniach. Masz dostępne czaty, wirtualne sale szkoleniowe, fora dyskusyjne. Idąc krok dalej, zastanów się czy formuła blended learning nie będzie bardziej odpowiednia do celów szkoleniowych jakie masz zrealizować.
- Skoncentruj się na tym, co istotne – minimalizacja przekazu. Dajesz to, co najważniejsze bez niepotrzebnej otoczki i zamglenia. Materiały dodatkowe przekazuj, np. W formie e-booków.
- Daj czas na samodzielne poznanie i zrozumienie – sama struktura e-szkolenia powinna dawać czas na refleksję i przemyślenia. Chodzi o czas na zastanowienie się i pracę własną. Warto zadbać o np. odpowiedni odstęp pomiędzy poszczególnymi lekcjami w ramach jednego kursu.
- Zaraź osobę szkoloną swoją pasją – zadbaj o taką strukturę, która będzie żywym przekazem w interesującej formie.
- Spraw by osoba szkolona nigdy nie przestała się uczyć – mówiąc po trenersku… wsparcie wdrożenia w praktyce. Sam kurs to nie wszystko. Plan dalszego kształcenia powinien być elementem e-szkolenia, który będzie zachęcał do kontynuowania nauki: dostęp do wiedzy eksperckiej, czat, forum wymiany doświadczeń itp. [1]
Oczywiście to tylko podstawowe i bardzo ogólnie opisane zasady projektowania szkoleń e-learningiowych. Dostępnych jest sporo modeli, którymi warto się zainteresować chcąc poważnie zająć się projektowaniem e-szkoleń. Piszę tu o takich modelach jak ISD – Instructional Sysyem Design, czy model ADDIE (Analyze, Design, Development, Implementation, Evaluation).
Na zakończenie warto podkreślić, że projektowanie szkolenia e-learningowego to złożony proces. Często mówi się, że jest to praca zespołowa wymagająca zaangażowania eksperta z obszaru merytorycznego z projektantem e-szkoleń (Instructional System Designer) i zespołem tzw. Wsparcia technicznego (np. grafik, programista).
Dla tych, co chcą wzbogacić swoją wiedzę w obszarze szkoleń e-learningowych, gorąco polecam książkę Przewodnik po e-learningu.
[1] M. Hyla, Przewodnik po e-learningu [w:] A. Orczykowska, Proces budowy treści szkoleń e-learningowych.
