Modelowanie wywodzi się z teorii społecznego uczenia się Alberta Bandury. Proces ten to nic innego, jak nauka przez obserwację. Wiadomo, że uczymy się przez obserwowanie innych. Ale czemu i jak wzmacniać ten proces? Psychologia jest po to, żeby opisywać powszechnie znane fakty “głębiej”. Przyjrzyjmy się więc temu, co robimy od dziecka i jak świadomie tego używać w pracy.
Od dziecka, bo proces jest szczególnie widoczny w środowisku rodzinnym, gdzie dzieci często imitują zachowania rodziców. Podobny mechanizm występuje w środowisku pracy, gdzie mniej doświadczeni pracownicy uczą się poprzez obserwację starszych kolegów. W rodzinie, dziecko może nauczyć się sposobów rozwiązywania konfliktów, obserwując jak rodzice radzą sobie z nieporozumieniami. Jeśli rodzice stosują techniki asertywnej komunikacji, dziecko z większym prawdopodobieństwem będzie naśladować te zdrowe wzorce w swoich przyszłych relacjach. W kontekście edukacji dorosłych, modelowanie nabiera jeszcze większej mocy. Uczestnicy szkoleń nie tylko przyswajają wiedzę prezentowaną przez trenerów, ale również uczą się przez obserwację ich zachowań, postaw, a także poprzez bezpośrednie doświadczenia. Na przykład podczas warsztatu z negocjacji, trener może przeprowadzić symulację, w której prezentuje efektywne techniki komunikacji i perswazji. Uczestnicy, obserwując trenera, nie tylko uczą się tych technik, ale również dostrzegają niuanse takie jak język ciała czy ton głosu, które odgrywają kluczową rolę w skutecznej negocjacji. Jest to prezentacja warsztatu pracy – co tu kryć, bardzo pożądana forma pracy, o czym świadczą choćby coraz popularniejsze “warsztaty mistrzów”, nagrania które można kupić i oglądać samodzielnie. Pamiętaj jednak, gdy projektujesz szkolenie i chcesz wprowadzić tam warsztat, nie wystarczy jedynie zrobić “pokazówkę”, należy omówić to, co się działo, jak każde inne ćwiczenie szkoleniowe.
Warto pamiętać, że siła modelowania wzrasta, gdy model (osoba, której zachowania są naśladowane) jest postrzegany jako wiarygodny i kompetentny. Czyli jednak! Przedstawianie się trenera jest po coś i w STB naciskamy na intro nie po to, żeby jakoś tam zapchać czas szkolenia. Nie! Wszystko, co robisz na sali jest po coś. Wizytówka, którą wysyłasz do uczestników szkolenia nie jest jedynie po to, aby nie pomylili sali.
Garść porad:
- Bądź świadomym przykładem: Pamiętaj, że uczestnicy szkolenia obserwują nie tylko to, co mówisz, ale i jak się zachowujesz. Twoje postawy, reakcje i sposób komunikacji są równie ważne jak treść szkolenia.
- Stosuj różnorodne metody i style: Dostosuj swoje metody nauczania do różnych stylów uczenia się uczestników. Używaj historii, studiów przypadków, symulacji i dyskusji grupowych.
- Zachęcaj do refleksji: Umożliwiaj uczestnikom czas na refleksję nad obserwowanymi zachowaniami i ich znaczeniem dla własnej praktyki.
- Dawaj konstruktywną informację zwrotną: Regularne i szczere opinie pomagają uczestnikom zrozumieć, co dobrze naśladują i gdzie mogą się jeszcze poprawić.
Modelowanie ma jednak swoje wyzwania i ograniczenia. Istnieje ryzyko naśladowania niepożądanych zachowań, niebezpieczeństwo, że uczestnicy będą naśladować również negatywne aspekty tego, co widzą. Ważne jest, aby trenerzy byli świadomi swoich słabości i starali się je minimalizować. Pamiętaj również o tym, że nie każdy uczestnik będzie w stanie lub chętny do naśladowania określonych zachowań. Ważne jest, aby dostosować podejście do indywidualnych potrzeb i preferencji uczestników. Modelowanie jest najbardziej efektywne, gdy zachowania są stosowne do kontekstu, w którym uczestnicy będą je stosować. Trenerzy powinni upewnić się, że przykłady i modele są odpowiednie dla środowiska uczestników.
Zastosowanie Cyklu Kolba, który łączy konkretne doświadczenie, obserwację, refleksję i eksperymentowanie, może dodatkowo wzbogacić proces modelowania. Na przykład, po prezentacji nowej techniki zarządzania czasem, uczestnicy mogą najpierw ją analizować, następnie tworzyć teoretyczne podstawy, a ostatecznie wypróbować ją w praktyce. Takie zintegrowane podejście pokazuje, jak modelowanie może być skutecznym narzędziem w rozwoju umiejętności i postaw dorosłych, łącząc teorię z praktyką i umożliwiając głębsze zrozumienie oraz adaptację nowych zachowań.